• Nasz Patron

      • Nasz Patron, Marcin Kromer był jednym z najwybitniejszych humanistów polskich w XVI wieku. Urodził się w 1512 w Bieczu, w rodzinie mieszczańskiej o niemieckich korzeniach, która uległa polonizacji. W Bieczu ukończył szkołę parafialną. W 1528 wyjechał do Krakowa, gdzie podjął studia w Akademii Krakowskiej, zakończone uzyskaniem w 1530 tytułu „bakalaureata nauk wyzwolonych”.

        W 1533 rozpoczął pracę w kancelarii królewskiej u podkanclerzego koronnego Jana Chojeńskiego. Dzięki pomocy bogatych protektorów w 1537 wyjechał do Włoch, by studiować prawo w Padwie i Bolonii. W 1540 powrócił do Polski z tytułem „doktora obojga praw” i został sekretarzem arcybiskupa Piotra Gamrata. Przez pewien czas przebywał w Bieczu, gdzie w 1542 został proboszczem.

        Uzyskał też poparcie nowych protektorów: biskupa Jana Dantyszka, Łukasza z Górki i Stanisława Hozjusza. W latach 1543-1544 ponownie wyjeżdżał do Włoch, tym razem w roli posłańca arcybiskupa Gamrata do papieża. W uznaniu zasług w 1544 otrzymał kanonię krakowską. Rok później został sekretarzem króla Zygmunta Augusta i bliskim współpracownikiem kanclerze Samuela Maciejowskiego.

        Jako sekretarz królewski w latach 1545-1548 często pełnił ważne misje polityczne, m. in. wyjeżdżał do Rzymu z postulatem zwołania soboru powszechnego i w celu utworzenia nuncjatury papieskiej w Polsce. Jako znawca spraw pruskich w 1551 otrzymał kanonię warmińską. W roku 1552 Zygmunt August podniósł go do godności szlacheckiej i nadał mu herb. W latach 1558-1564 pełnił funkcję stałego posła polskiego na dworze cesarza Ferdynanda I w Wiedniu. W 1570 został mianowany koadiutorem biskupstwa warmińskiego, a w 1579 biskupem diecezji warmińskiej. Zmarł w 1589 w Lidzbarku Warmińskim. Pochowano go we Fromborku.

        Marcin Kromer przeszedł do historii przede wszystkim jako autor dwóch wybitnych dzieł: „O pochodzeniu i dziejach Polaków ksiąg trzydzieści (1555) oraz „Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych księgi dwie.”(1575) Pierwsze dzieło napisane klasyczną łaciną, wzbudziło podziw humanistów w całej Europie. W XVI wieku wydano je pięciokrotnie po łacinie, w 1562 po niemiecku, a w 1611 po polsku. Drugie z dzieł to geograficzno-polityczny opis Polski. Marcin Kromer jest uważany za prekursora polskiej powieści historycznej.

        Był też jednym z pierwszych w Polsce autorów tekstów o tematyce muzycznej („Musica elementa” – 1532, „De musica figurata – 1534) Kromer pisał zarówno po łacinie, jak i po polsku. Z lat 1551-1554 pochodzą pisane piękną polszczyzną „Rozmowy dworzanina z mnichem”, uważane za dzieło przewyższające pod względem językowym twórczość Mikołaja Reja. W opinii mu współczesnych Kromer jako pierwszy pokazał Polskę światu. Tak pisał o nim Stanisław Orzechowski: „…objawił nas światu, co za lud jesteśmy ludziom obcym ukazał”. O sławie Naszego Patrona niech świadczy wiersz Sebastiana Klonowica z 1576 roku: „Rzym swojego Liwiusza, Troja ma Homera, Greczyn Tucydidesa, Polak ma Kromera.”